چرا بعضی افراد از لمس آب سرد وحشت دارند؟ - رنتوتریپ

1- پاسخ شدید سیستم عصبی به آب سرد

بعضی افراد به علت واکنش بیش فعال سیستم عصبی سمپاتیک (sympathetic nervous system) از لمس آب سرد وحشت دارند. این سیستم مسئول واکنش جنگ یا گریز (fight or flight) در بدن است و هنگامی که با سرما روبرو می گردد، می تواند باعث افزایش ناگهانی ضربان قلب (heart rate) و فشار خون (blood pressure) گردد. افرادی که سیستم عصبی حساسی دارند، ممکن است در برابر آب سرد واکنش های شدیدی مانند لرزش، تنگی نفس و حتی احساس وحشت تجربه نمایند. مطالعات نشان داده اند که در بعضی افراد، حتی تصور تماس با آب سرد می تواند این واکنش ها را تحریک کند. علت این موضوع آن است که مغز افراد حساس، تهدیدهای محیطی را شدیدتر از دیگران ارزیابی می نماید. در نتیجه، ترس از آب سرد می تواند بیش از یک واکنش ساده فیزیکی باشد و به نحوه پردازش اطلاعات در مغز نیز مرتبط باشد.

2- تجربه های منفی گذشته و تأثیر آن بر ترس از آب سرد

تجربیات منفی در گذشته می توانند باعث ایجاد ترس از لمس آب سرد شوند. اگر فردی در دوران کودکی به طور ناگهانی در آب سرد افتاده باشد یا تجربه ناخوشایندی مانند گرفتگی عضلات (muscle cramps) در آب سرد داشته باشد، ممکن است این خاطره در ناخودآگاه او باقی بماند. مغز انسان به گونه ای طراحی شده است که تجربیات خطرناک را ذخیره کند تا از بروز دوباره آن ها جلوگیری نماید. بنابراین، هر بار که فرد با آب سرد روبرو می گردد، مغز او به طور اتوماتیک این خاطره ناخوشایند را فعال نموده و واکنش اضطرابی را ایجاد می نماید. جالب است بدانید که این نوع از ترس، در دسته فوبیاهای شرطی شده (conditioned phobias) قرار می گیرد. به همین علت، بعضی افراد حتی در بزرگسالی نیز نمی توانند بر این ترس غلبه نمایند، مگر اینکه با تمرین های تدریجی حساسیت زدایی (desensitization techniques) انجام دهند.

3- تأثیر ژنتیک و وراثت بر حساسیت به آب سرد

بعضی تحقیقات نشان داده اند که حساسیت به سرما ممکن است تحت تأثیر عوامل ژنتیکی باشد. بعضی افراد به طور طبیعی گیرنده های حسی (sensory receptors) حساسی دارند که باعث می گردد سرما را شدیدتر احساس نمایند. بعلاوه، افرادی که اجداد آن ها در منطقه ها گرمسیری زندگی نموده اند، به علت سازگاری بدنشان با آب وهوای گرم، ممکن است تحمل کمتری نسبت به سرما داشته باشند. از سوی دیگر، ژنتیک می تواند در نحوه عملکرد سیستم عصبی و واکنش های استرس زا نقش داشته باشد. بنابراین، بعضی افراد ممکن است به طور ارثی واکنش شدیدتری به لمس آب سرد نشان دهند. این موضوع در ورزشکاران و شناگران نیز مشاهده شده است، به طوری که بعضی افراد به راحتی می توانند در آب سرد شنا نمایند، در حالی که دیگران حتی تحمل یک دوش آب سرد را ندارند.

4- سندروم رینود و تأثیر آن بر ترس از آب سرد

سندروم رینود (Raynauds Syndrome) یکی از بیماری هایی است که می تواند حساسیت فرد به آب سرد را افزایش دهد. در این بیماری، رگ های خونی (blood vessels) در واکنش به سرما یا استرس بیش از حد منقبض شده و باعث کاهش جریان خون در دست ها و پاها می شوند. این شرایط می تواند باعث بی حسی (numbness)، درد و تغییر رنگ پوست گردد. برای افرادی که این سندروم را دارند، حتی تماس مختصر با آب سرد می تواند باعث ایجاد درد شدیدی گردد. بسیاری از افراد مبتلا به این سندروم حتی در هوای خنک نیز احساس ناراحتی می نمایند. به همین علت، آن ها ممکن است از لمس آب سرد وحشت داشته باشند و از هرگونه تماس با آن اجتناب نمایند.

5- تأثیر روان شناختی و اضطراب بر ترس از آب سرد

اضطراب (anxiety) می تواند یکی از دلایل اصلی ترس از لمس آب سرد باشد. افرادی که دچار اختلالات اضطرابی هستند، معمولا نسبت به تغییرات محیطی حساس ترند و ممکن است آب سرد را به عنوان یک تهدید تفسیر نمایند. مغز افراد مضطرب تمایل دارد که تهدیدات را بزرگ تر از آنچه که هستند ارزیابی کند، و این باعث می گردد که یک تجربه ساده مانند لمس آب سرد، احساسی ناخوشایند یا حتی ترسناک باشد. علاوه بر این، بعضی از افرادی که دچار حملات پانیک (panic attacks) هستند، از هرگونه تغییری در شرایط بدنی خود واهمه دارند. از آنجا که تماس با آب سرد باعث تغییر سریع دمای بدن می گردد، ممکن است در این افراد حس اضطراب یا حتی حمله وحشت ایجاد کند. به همین علت، آن ها به طور ناخودآگاه از لمس آب سرد اجتناب می نمایند تا از ایجاد اضطراب جلوگیری نمایند.

6- تأثیر دمای محیط و شرایط آب وهوایی بر حساسیت به آب سرد

دمای محیط و شرایط آب وهوایی می توانند بر مقدار حساسیت افراد به آب سرد تأثیر بگذارند. افرادی که در منطقه ها گرمسیری زندگی می نمایند، به طور طبیعی کمتر در معرض دماهای پایین قرار دارند و بدن آن ها به این شرایط عادت ننموده است. در مقابل، کسانی که در منطقه ها سردسیر زندگی می نمایند، به علت سازگاری فیزیولوژیکی، تحمل بیشتری نسبت به سرما دارند. این تفاوت به علت تغییر در مقدار چربی قهوه ای (brown fat) در بدن است که به فراوری گرما یاری می نماید. تحقیقات نشان داده است که قرار گرفتن مداوم در معرض آب سرد می تواند مقدار این نوع چربی را در بدن افزایش دهد و در نتیجه تحمل سرما را بیشتر کند. اما برای افرادی که در محیط های گرم زندگی می نمایند، تماس ناگهانی با آب سرد می تواند یک شوک شدید به سیستم عصبی وارد کند. بدن این افراد عادت ندارد که به تغییرات ناگهانی دمایی واکنش نشان دهد، بنابراین آن ها ممکن است وحشت بیشتری نسبت به آب سرد تجربه نمایند. در چنین شرایطی، حتی لمس آب خنک تر از حد معمول می تواند باعث احساس ناخوشایند و واکنش منفی گردد. بعلاوه، مقدار رطوبت هوا نیز می تواند نقش مهمی در این موضوع ایفا نماید. در هوای خشک، بدن گرما را سریع تر از دست می دهد و تماس با آب سرد احساس شدیدتری ایجاد می نماید. بنابراین، شرایط آب وهوایی و محل زندگی می توانند مشخص نماینده مقدار تحمل افراد نسبت به لمس آب سرد باشند.

7- تأثیر سیستم ایمنی و سلامت بدن بر واکنش به آب سرد

سیستم ایمنی (immune system) و شرایط کلی سلامت بدن می توانند در واکنش به آب سرد نقش مهمی ایفا نمایند. بعضی بیماری ها مانند کم کاری تیروئید (hypothyroidism) باعث کاهش دمای بدن و افزایش حساسیت به سرما می شوند. در چنین شرایطی، فرد حتی در دمای معمولی نیز احساس سرما می نماید، چه برسد به تماس با آب سرد. از سوی دیگر، کمبود بعضی ویتامین ها مانند ویتامین B12 و آهن می تواند منجر به کاهش جریان خون و تشدید احساس سرما گردد. افرادی که به طور مداوم دچار ضعف بدنی، خستگی مزمن یا سیستم ایمنی ضعیف هستند، ممکن است نسبت به تغییرات دمایی حساس تر باشند. در نتیجه، لمس آب سرد می تواند باعث افزایش تنش در بدن و ایجاد احساس ناخوشایند گردد. بعلاوه، بعضی بیماری های خودایمنی (autoimmune diseases) مانند لوپوس (lupus) و اسکلرودرمی (scleroderma) نیز می توانند باعث افزایش حساسیت به سرما شوند. این افراد معمولاً واکنش شدیدی نسبت به تغییرات دمایی دارند و ممکن است از لمس آب سرد وحشت داشته باشند. بنابراین، سلامت کلی بدن و عملکرد سیستم ایمنی می توانند نقش مهمی در مشخص مقدار واکنش فرد به آب سرد داشته باشند.

8- ارتباط بین حساسیت لمسی و ترس از آب سرد

بعضی افراد دارای حساسیت لمسی (tactile sensitivity) بالایی هستند که می تواند در ترس آن ها از لمس آب سرد نقش داشته باشد. حساسیت لمسی به مقدار تحریک پذیری پایانه های عصبی (nerve endings) در پوست بستگی دارد. افرادی که سیستم عصبی محیطی حساسی دارند، ممکن است به طور کلی نسبت به لمس، دما و بافت های مختلف واکنش شدیدی نشان دهند. این موضوع معمولاً در افراد دارای اختلال پردازش حسی (sensory processing disorder) بیشتر دیده می گردد. برای این افراد، حتی لمس یک سطح خنک ممکن است احساس ناراحت نماینده ای ایجاد کند. بنابراین، تماس با آب سرد می تواند یک تجربه استرس زا و ناخوشایند باشد. این حساسیت معمولاً در افراد مبتلا به بعضی اختلالات عصبی مانند اوتیسم (autism spectrum disorder) و فیبرومیالژیا (fibromyalgia) نیز مشاهده می گردد. افرادی که به نور، صدا و لمس حساسیت بالایی دارند، معمولاً نسبت به دماهای سرد نیز واکنش شدیدی نشان می دهند. در چنین شرایطی، حتی یک تماس کوتاه با آب سرد می تواند به مغز سیگنال هایی ارسال کند که به عنوان یک خطر تعبیر شوند. این مسئله نشان می دهد که پردازش اطلاعات حسی در مغز می تواند تأثیر مستقیمی بر ترس افراد از آب سرد داشته باشد.

9- تأثیر اختلالات اضطرابی و فوبیاهای خاص بر وحشت از آب سرد

اختلالات اضطرابی (anxiety disorders) می توانند باعث تشدید واکنش افراد نسبت به محرک های محیطی مانند آب سرد شوند. افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (generalized anxiety disorder) یا فوبیاهای خاص (specific phobias) معمولاً واکنش های شدیدی به شرایط پیش بینی ناپذیر دارند. ترس از آب سرد می تواند بخشی از یک فوبیای گسترده تر نسبت به سرما (frigophobia) یا حتی ترس از آب (aquaphobia) باشد. در این شرایط، فرد ممکن است بدون علت مشخصی از لمس آب سرد وحشت داشته باشد. تحقیقات نشان داده اند که افرادی که سطح بالایی از استرس و اضطراب را تجربه می نمایند، معمولاً نسبت به تغییرات ناگهانی دمایی حساس تر هستند. علت این موضوع آن است که سیستم عصبی این افراد در حالت آماده باش قرار گرفته است و هر تغییری در محیط را به عنوان یک تهدید بالقوه درک می نماید. علاوه بر این، تجربه های ناخوشایند گذشته مانند یک شوک ناگهانی از آب سرد می تواند به ایجاد فوبیا منجر گردد. بنابراین، برای بعضی افراد، وحشت از آب سرد ممکن است تنها یک واکنش فیزیکی نباشد، بلکه به عوامل روان شناختی نیز مرتبط باشد.

10- نقش عادت و تربیت در واکنش افراد به آب سرد

عادت های رفتاری و نحوه تربیت افراد می توانند در واکنش آن ها به آب سرد نقش داشته باشند. افرادی که از کودکی به حمام های آب گرم عادت نموده اند، معمولاً تحمل کمتری نسبت به آب سرد دارند. در مقابل، کسانی که در محیط هایی بزرگ شده اند که دوش آب سرد یا شنا در آب سرد بخشی از سبک زندگی شان بوده است، معمولاً واکنش شدیدتری نشان نمی دهند. این موضوع به علت تطبیق پذیری بدن و عادت های ذهنی است. مغز انسان به شرایط محیطی عادت می نماید و آن را به عنوان یک الگوی رفتاری می پذیرد. بنابراین، فردی که همواره از آب گرم استفاده نموده است، هنگام روبروه با آب سرد احساس ناراحتی بیشتری خواهد داشت. علاوه بر این، در بعضی فرهنگ ها، تماس با آب سرد به عنوان یک روش مفید برای تقویت سیستم ایمنی در نظر گرفته می گردد، در حالی که در بعضی دیگر، اجتناب از سرما به عنوان یک اصل تربیتی آموزش داده می گردد. مطالعات نشان داده اند که تجربه مداوم با آب سرد می تواند باعث کاهش واکنش های شدید بدن به آن گردد. بنابراین، وحشت از لمس آب سرد می تواند تا حدی نتیجه شیوه زندگی و تجربیات فرد در طول سال ها باشد.